Dziewczyny jak bolą was zęby to migiem do dentysty, nie odwlekajcie tego. Mi lekarka kazała iść do dentysty na kontrolę. Opieka dentystyczna nad kobietą ciężarną jest szczególnie istotna ze względu na znany od lat 90-tych ubiegłego wieku i potwierdzony licznymi wynikami badań fakt, iż stan zdrowia jamy ustnej kobiety może mieć istotny wpływ na przebieg i czas zakończenia ciąży. Szacuje się, iż ok. 18% porodów przedwczesnych i porodów zakończonych urodzeniem dziecka z niską masą urodzeniową związane jest z chorobami przyzębia i stanami zapalnymi jamy ustnej. Dlatego też szczególne znaczenie przypisuje się prawidłowej profilaktyce i leczeniu chorób przyzębia, które mogą doprowadzić do znacznego obniżenia częstości występowania porodów przedwczesnych. W pierwszym trymestrze ciąży pojawiają się parafizjologiczne nudności i wymioty ciężarnych, które wiążą się uszkodzeniem szkliwa zębów oraz nasileniem próchnicy. W obrębie jamy ustnej dochodzi również do zmian czynnościowych takich jak zwiększone wydzielanie śliny, której odczyn staje się kwaśny. Pod wpływem estrogenów dziąsła ulegają przerośnięciu i przekrwieniu, co sprzyja ich rozpulchnieniu oraz krwawieniom. W okresie ciąży najistotniejszymi problemami skłaniającymi ciężarną do wizyty w gabinecie stomatologicznym są nasilające się zmiany próchnicze, choroby przyzębia, zwiększona ruchomość zębów, wrażliwość dziąseł na ból i krwawienie, a także przykry zapach z ust. Nasilenie zmian próchnicowych w ciąży wynika głównie z zaniedbań higieny jamy ustnej, nasilonego łaknienia i częstego podjadania pokarmów wysokowęglowodanowych. Jest również związane z kwaśnym odczynem śliny w okresie ciąży oraz uszkodzeniem szkliwa w wyniku wymiotów ciężarnych. Ciężarnej zaleca się płukanie rozcieńczonym płynem do higieny jamy ustnej z zawartością fluoru. Nie zaleca się mycia zębów szczoteczką bezpośrednio po wymiotach, gdyż nasila to uszkodzenia szkliwa. U kobiet tych wskazane jest również płukanie jamy ustnej 0,12% roztworem chlorheksydyny np. Corsodyl, Eludril. Ciążowe zapalenie dziąseł i infekcje przyzębia Ciążowe zapalenie dziąseł jest zjawiskiem przemijającym. Może być uogólnione lub miejscowe. Najczęściej pojawia się ono na początku drugiego trymestru. Stopniowo objawy nasilają się, osiągając szczyt ok. 8 miesiąca ciąży, a następnie zmniejszają się wraz ze zbliżaniem się terminu porodu. Istnieje wiele doniesień, iż nieleczone infekcje przyzębia powodują przedwczesne zakończenie ciąży i urodzenie dziecka z niską masą urodzeniową. Jest to wynikiem działania wielu mediatorów, których wydzielanie jest stymulowane przez egzo- i endotoksyny bakteryjne. Wzrasta przez to produkcja PGE2 i PGF2, które stymulują czynność skurczową macicy. Ryzyko porodu przedwczesnego wg różnych danych wzrasta 3,9-7,9-krotnie u kobiet z zapaleniem przyzębia, w porównaniu z kobietami bez zmian zapalnych. . Opieka stomatologiczna obejmuje właściwe przeszkolenie dietetyczne, instruktaż dotyczący zasad higieny jamy ustnej, leczenie próchnicy, zmian zapalnych przyzębia. Możliwy jest pełny zakres leczenia zębów w ciąży. Diagnostyka radiologiczna w okresie ciąży. Prześwietlanie zębów w ciąży Wpływ promieniowania rentgenowskiego na płód był tematem wielu badań naukowych w ciągu ostatnich dziesięcioleci. Niestety, nadal zarówno wśród kobiet ciężarnych, jak i opiekujących się nimi ginekologów-położników dominuje obawa przed działaniem teratogennym bądź karcinogennym na płód badania radiologicznego, powodująca odradzanie pacjentkom wykonywania nawet koniecznych prześwietleń zębów. Obszar naświetlania w radiodiagnostyce stomatologicznej jest ograniczony do głowy i szyi, a więc całkowicie bezpieczny. Zasadnicze znaczenie ma kolimacja wiązki oraz osłona macicy ciężarnej. Stosowana w nowoczesnych radiografach panoramicznych dawka nie przekracza 0,1cGy (0,06cGy), jest więc całkowicie bezpieczna. Również ta w starszych aparatach (0,27cGy) nie stanowi zagrożenia dla płodu. Badania przeprowadzone na materiale zwierzęcym oraz na grupie ciężarnych wykazały, iż w I trymestrze dopiero dawka przekraczająca 5cGy, a w II i III 10cGy może doprowadzić do ograniczenia wewnątrzłonowego wzrostu płodu oraz do wystąpienia wad wrodzonych. Stosowane w radiodiagnostyce stomatologicznej dawki nie mają szkodliwego wpływu na płód i wg Amerykańskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników mogą być bezpiecznie stosowane u kobiet ciężarnych. Również National Council on Radiation Protection w Stanach Zjednoczonych stwierdza, iż dawka promieniowania < 5-10cGy nie stanowi rzeczywistego zagrożenia dla płodu. Ponieważ jednak w opublikowanej w 2004 roku pracy Hujoel wykazał związek pomiędzy stosowaniem radiografii stomatologicznej a niską masą urodzeniową poprzez wpływ promieniowania na układ podwzgórze–przysadka–tarczyca, w okresie ciąży diagnostyka radiologiczna powinna być ograniczona do minimum i wykonywana jedynie w koniecznych przypadkach Znieczulenie miejscowe podczas zabiegów stomatologicznych Stosowanie środków znieczulenia miejscowego u kobiet w ciąży jest bezpieczne. Pamiętaj zawsze aby poinformować lekarza stomatologa o tym, że jesteś w ciąży - stomatolog dobierze właściwy środek znieczulający. Dla kobiet w ciąży stosuje się znieczulenia pozbawione środków obkurczających naczynia krwionośne. Stosowanie środków przeciwbólowych w okresie ciąży W okresie ciąży zaleca się, szczególnie w I-wszym trymestrze, ograniczenie stosowania środków przeciwbólowych. Jako jeden z niewielu dopuszczalnych środków stosowanych w dawkach terapeutycznych (dobowa dawka max. 4g) jest paracetamol. Zalecane jest jednak jego krótkotrwałe stosowanie, przenika on bowiem przez barierę łożyskową i przechodzi do mleka matki. Brak jest jednoznacznego stanowiska dotyczącego stosowania kwasu acetylosalicylowego (spiryna) u kobiet ciężarnych, zwłaszcza w I trymestrze ciąży. Związane jest to ze sprzecznymi wynikami badań dotyczących wpływu tego leku na wystąpienie wad wrodzonych. Jednocześnie za niestosowaniem tego leku u kobiet ciężarnych przemawiają wyniki badań. Wskazują one na wzrost odsetka martwych urodzeń u matek zażywających aspirynę, która spowodowała przedwczesne zamknięcie przewodu tętniczego, oraz antyagregacyjny wpływ aspiryny na płytki, powodujący krwawienie u płodu (w tym krwawienie wewnątrzczaszkowe). Również u matki kwas acetylosalicylowy może spowodować zwiększoną utratę krwi w okresie okołoporodowym oraz powodować przedłużenie okresu porodu. Podobne działanie jak aspiryna mają NLPZ (niesterydowe leki przeciwzapalne), powodujące zahamowanie produkcji prostacykliny i prostaglandyny E2. Wpływają na przedwczesne obkurczenie i zamknięcie przewodu tętniczego. Teoretycznie wskazywano na możliwość zahamowania czynności porodowej i przedłużenia trwania porodu pod wpływem działania NLPZ. Stosowanie antybiotyków w okresie ciąży W przypadku ostrych stanów zapalnych w jamie ustnej lekarz może zastosować antybiotyki. Antybiotyki to jedne z najszerzej przebadanych leków w grupie kobiet ciężarnych. Grupą bezpieczną i szeroko stosowaną są penicyliny oraz cefalosporyny. Penicyliny mogą być bezpiecznie stosowane nawet w I trymestrze ciąży, nie wykazano bowiem wpływu teratogennego tej grupy leków na płód. Zaleca się je jako leki z wyboru w przypadkach infekcji jamy ustnej, w tym przyzębia. Również cefalosporyny zaliczono do kategorii B wg FDA, bezpieczne jest ich stosowanie także w okresie karmienia piersią. U pacjentek uczulonych na penicyliny lub cefalosporyny zaleca się stosowanie w terapii zakażeń jamy ustnej makrolidy, a szczególnie erytromycynę. Przechodzi ona w niewielkim stopniu przez łożysko, może być stosowana nawet w I trymestrze ciąży. Nie zaleca się jej natomiast w okresie karmienia piersią ze względu na dużą kumulację w mleku. U kobiet ciężarnych oraz karmiących piersią nie wolno stosować tetracyklin, antybiotyków aminoglikozydowych, chloramfenikolu i antybiotyków polipeptydowych. W okresie ciąży nie należy również stosować sulfonamidów, trimetoprimu ani chinologów. Metronidazol, ze względu na stwierdzone w badaniach na szczurach działanie mutagenne, jest unikany przez większość lekarzy stomatologów. W podsumowaniu należy podkreślić, iż leczenie dentystyczne w okresie ciąży jest bezpieczne i konieczne.
